[dropcap]G[/dropcap]lobalizacja, wrogie przejęcia, gwałtowne zmiany realiów rynkowych, ostre współzawodnictwo, walka o dominację sprawiają, że wymagania względem liderów są coraz wyższe. We współczesnych czasach niełatwo jest być dobrym menedżerem czy odnoszącym same sukcesy właścicielem firmy.
Liderzy starają się nadążać za najnowszymi zdobyczami teorii zarządzania i psychologii. Nieustannie poszukują sposobów na poprawę wyników i efektywności biznesu. Równocześnie coraz częściej pojawiają się potrzeby odniesienia się do stałych, uniwersalnych wartości, które mogą stanowić drogowskaz i kodeks postępowania.
Droga samuraja
Historia ludzkości dowodzi, że niektóre prawdy są niezmienne i uniwersalne. Zasady samuraja nie są jedynie zbiorem pomysłów kodyfikujących postawy japońskich wojowników kilkanaście wieków temu. Znajdują one zdumiewające przełożenie na obecne realia biznesowe. Strategie działania i postawy samurajów sprawdzają się doskonale we współczesnej rzeczywistości. Po wojnie przemysł w Japonii budowali głównie ludzie wywodzący się z rodzin samurajskich. Mieli silnie wpojone wartości, które okazały się bardzo skuteczne w biznesie: uczciwość, honor, odwagę, dyscyplinę, koncentrację, zdecydowanie, okazywanie innym szacunku. Wszystko to uważali za swoją powinność, a to oznacza więcej niż obowiązek. Ludzie biznesu wywodzący się z warstwy samurajów zaszczepili te wartości i podejście w swoich firmach, bo sami je respektowali.
Nastawienie na długofalowy sukces zamiast na szybki zysk i ciągła optymalizacja to sztandarowa postawa japońskich firm, zarządzanych przez potomków samurajów. Japończycy nie byli wówczas autorami przełomowych wynalazków, ale doszli do mistrzostwa w doskonaleniu i w optymalizacji tego, co wymyślili inni. Sami też dali światu swoje metody zarządzania, według których wszyscy, od prezesa po szeregowego pracownika, są zaangażowani, by działać jak najtaniej, jak najsprawniej, najefektywniej i jeszcze maksymalnie podnosić jakość. Wszyscy czują się za to współodpowiedzialni. Japończycy doprowadzili do perfekcji sztukę delegowania zadań (tych, które pracownik może wykonać lepiej i taniej) oraz pobudzania oddolnej inicjatywy. Ciągłe usprawnianie, minimalizowanie marnotrawstwa, koncentracja na celu, związane są zarówno z etyką i mentalnością założycieli tych firm, jak i z faktem, że po wojnie brakowało tam dosłownie wszystkiego, Japończycy byli więc zmuszeni działać oszczędnie i pragmatycznie, czyli właśnie po samurajsku.
Samurajowie pracowali w doskonale zorganizowanych klanach, w których tradycyjne wartości i więzy rodzinne pełniły bardzo ważną rolę. Pomiędzy klanami odbywała się nieustanna walka o władzę, wpływy i pieniądze, otoczenie było bardzo niebezpieczne: na porządku dziennym były ataki, spiski i intrygi. Wygrana lub przegrana determinowały losy nie tylko samego samuraja, ale często również i jego bliskich. Aby przetrwać w tak trudnym środowisku, samurajowie musieli kierować się jasno określonymi regułami i promować postawy, które przynosiły korzyści zarówno im samym, jak i organizacjom, którym służyli.
Z tymi samymi potrzebami i problemami borykają się dzisiejsi menedżerowie czy właściciele firm, starający się odnieść sukces we współczesnym konkurencyjnym i twardym środowisku biznesowym.
Współczesny lider-samuraj
Samuraj jest uosobieniem wartości, które powinny budować moc, charakter i ducha współczesnego lidera biznesu. Są to takie cechy, jak: honorowe postępowanie, uczciwość i prawość, szacunek dla innych, odwaga, lojalność, integralność postaw czy przejrzysty i spójny system wartości.
Dynamiczne czasy, zwiększające się wciąż wymagania biznesowe i złożoność procesów powodują, że aby w pełni kontrolować otaczającą rzeczywistość, lider musi być nie tylko racjonalny i analityczny, ale powinien również wykorzystywać w pracy emocje, intuicję, kreatywność, syntezę informacji, zdolności humanistyczne czy empatię. Zatem „nowy” menedżer to uniwersalny lider, wspaniale zarządzający swoimi emocjami, posiadający wysoką świadomość siebie i swojego funkcjonowania w otoczeniu, żyjący w pełnej harmonii ciała, ducha i umysłu.
W roli liderek i współczesnej rzeczywistości biznesowej doskonale odnajdują się kobiety. Wysoka odporność psychiczna, empatia i wrażliwość interpersonalna, wyrozumiałość, przywiązywanie wagi do dobrych relacji i zdrowej atmosfery w miejscu pracy znakomicie wzbogacają osobowość kobiety lidera i mogą dawać w tym obszarze przewagę nad będącymi u władzy mężczyznami.
Dzięki swojej konstrukcji psychicznej oraz stylowi działania to kobiety mają lepsze naturalne predyspozycje do zachowań „samurajskich” niż mężczyźni.
Cechy współczesnego lidera
- Bardziej mobilizuje każdego pracownika do ciągłych postępów i pokonywania wewnętrznych barier niż do rywalizacji z innymi. Każdemu stawia wymagania na miarę jego możliwości.
- Doskonali się z korzyścią dla innych. Dba zarówno o swoją sprawność i kondycję fizyczną, jak i umiejętności zarządzania emocjami (budzi szacunek właśnie dlatego, że nie daje się wytrącić z równowagi). Nieustannie się uczy – na podstawie swoich doświadczeń oraz korzystając z różnych form edukacji. Znajduje czas i energię na rozwój kulturalny i duchowy.
- Zakłada, że każda jednostka i organizacja ma wiele zasobów, dzięki którym może samodzielnie dokonywać zmian i rozwijać się.
- Robi właściwą rzecz we właściwym momencie. A właściwy moment to możliwie najwcześniejsze rozpoznanie szans i zagrożeń. Czyli w zasadzie ich przeczucie, bo gdy się je widzi, to zwykle jest już za późno.
Prezentujemy kilka „samurajskich” założeń, które pomagają liderowi przeprowadzić organizację
przez proces zmian, rozwinąć strategię czy też skutecznie tworzyć i rozwijać zespoły. Okazuje się bowiem,
że charakterystyka dobrego lidera nie zmieniła się od tysięcy lat.
Bezkompromisowość i transparentność
Lider-samuraj „zabija” w organizacji wszystko to, co nie służy biznesowi i nie prowadzi do rozkwitu organizacji, nie tylko w kontekście poprawy wyników i efektywności działania, ale również w kategoriach etyki biznesu oraz przejrzystości praktyk i procesów.
Lider-samuraj musi się uważnie przyglądać ciemniejszej stronie kultury swojej organizacji. Musi sobie odpowiedzieć na pytania: Czego się otwarcie nie komunikuje? Co musi „umrzeć” w organizacji, aby mogła się dalej rozwijać? Które z praktyk i rutynowych zachowań nie służą biznesowi i utrudniają jego rozwój? Które zachowania należy promować, a które wyeliminować? Na jakich wartościach chcemy naprawdę budować i rozwijać organizację i jak mają się one do wartości deklarowanych przez organizację w firmowych prezentacjach?
Odwaga
Odwaga jest kluczowym czynnikiem nie tylko na placu boju, ale w obecnych czasach przede wszystkim w codziennej komunikacji w firmie. Menedżerowie przekazują swoim przełożonym tylko „dobre” informacje, a zatrzymują dla siebie prawdę o rzeczywistości dla „dobra” szefa. Ale gdy prawdziwa informacja dociera do lidera, sytuacja często nabrzmiewa tak bardzo, że liderowi trudno jest podjąć skuteczne działania zapobiegawcze. Z drugiej zaś strony nie ma nikogo odważnego, kto byłby w stanie powiedzieć jak wygląda faktyczna sytuacja i wziąć za to odpowiedzialność, która po prostu rozmywa się organizacji.
Lider-samuraj zawsze chce znać realną rzeczywistość bez względu na to, czy jest ona dla niego wygodna, czy nie. Wychodzi z założenia, że realne decyzje można oprzeć jedynie na realnych przesłankach, a nie na wyobrażeniach rzeczywistości. Lider-samuraj otacza się więc osobami, które mają odwagę komunikować niepopularne treści, zamiast angażować się w korporacyjną politykę. Gdy zespół przekonuje się, że otwarta komunikacja nie wiąże się z zagrożeniem i negatywnymi konsekwencjami, możemy wówczas liczyć na zmianę klimatu i kultury organizacji.
Honor
To zapomniane pojęcie nie jest brane pod uwagę podczas obsadzania stanowisk menedżerskich, nie dokonuje się również oceny kandydata pod kątem honoru i integralności postawy. Ale jeżeli integralność jest dla menedżera pojęciem obcym, może się pojawić przyzwolenie na zachowania będące na granicy etyki i moralności, które w krótkim czasie mogą prowadzić do rozkładu organizacji. Gdy lider demonstruje postawę pozbawioną integralności i honoru, zaczyna ona wkrótce promieniować na menedżerów i resztę organizacji, co często doprowadza bezpośrednio do zapaści bądź nawet upadku firmy.
Liderzy-samuraje kierują się w swoim działaniu przede wszystkim honorem i integralnością postaw, nie traktując deklarowanych przez firmę wartości jak chwytliwej treści w broszurze korporacyjnej. W momencie, gdy te wartości nie są respektowane, poczucie honoru zmusza ich bądź do opuszczenia organizacji, bądź też do „wyciągnięcia miecza” celem naprawy sytuacji. Ich czyny są zawsze zintegrowane ze słowami i sygnowane honorem.
Work-life balance, czyli życiowa równowaga
Samurajowie nie byli zwykłymi wojownikami, których jedynym zadaniem była walka. Posiadali wszechstronne wykształcenie: studiowali sztukę, poezję, malarstwo, ogrodnictwo czy literaturę, starając się osiągnąć równowagę w swoim życiu. Tylko ci, których cechowała taka równowaga, mogli stać się autorytetami, uznawanymi za skutecznych liderów, strategów czy wojowników.
Zainteresowanie sztuką i oddawanie się pasji wzbogaca osobowość otwiera nowe poziomy innowacji i kreatywności. Lider łączy wówczas siłę sztuki ze sztuką budowania siły i mocy wewnętrznej.
Autor: Piotr Karolewski
